Categorie: Verhalen van een Amsterdams leven

Wanneer maak je nou mee dat je dochters en jij even oud zijn, dat zij jou kunnen zien en horen als de puber die jij was?

Dit weekend begon iemand er weer eens over. De zesde klas, een serie van de Ikon. Een soort voorloper van Spangas maar dan beter. En ik speelde erin mee, in 1981.

Back to the future

Ze waren komen kijken bij de eindmusical en uit mijn klas werden er vier kinderen uitgekozen. Elk weekend in alle vroegte kwam de taxi van de Ikon ons halen, we filmden in een echte school in Bussum. Na dat jaar wist ik dat ik geen actrice wilde worden, ik herinner me nog steeds het grote vervelen als elke scene eindeloos opnieuw moest. En de frustratie dat ik elk weekend van mijn brugklasjaar ook nog naar school moest.
Maar interessant was het wel. Dus toen ik een tijdje geleden ontdekte dat je die serie gewoon op DVD kan bestellen, aarzelde ik geen moment. Ik haalde mijn dochters erbij. Zo leuk dat zij nu precies even oud waren als ik toen. In mijn herinnering was ik net als zij een stoere, wereldwijze meid, dus dit was Back to the future in Amsterdam.
Enthousiast kropen we voor de tv, gingen er goed voor zitten. En toen werd het stil. We hebben de dvd daarna snel weggestopt.

Hyperbewust

Wat we zagen: een te groot ongemakkelijk meisje, zich hyperbewust van zichzelf, haar te grote neus en borsten. Zelfs op tv verstopte ik me vooral achter heel veel haar, wijde broeken en dikke truien, alles donkerbruin. Acteren kon ik al helemaal niet – veel te veel last van mijn eigen aanwezigheid.
Ach meisje toch, dacht ik maar steeds. Meisje toch. Ik wilde meteen een zacht en comfortabel troostverhaal schrijven voor dat ouwelijke onhandige kind. Als ik dat niet eigenlijk al tig keer heb gedaan.

Er zit niemand op te wachten.

Met een collega aan de koffie. Haar nieuwste boek staat nog maar net op zijn eigen beentjes en we hopen nog steeds op de grote doorbraak.

Toverdrank

Deja vue, vue, vue. Je brouwt een boek als een heks haar toverdrank, schuift met woorden, jongleert met inzichten. Je stopt er duizend liefde in, je kwetsbaarheid, je tijd. De uren die ik in mijn leven aan boekenschrijven besteed, zijn ontelbaar. Ook ’s nachts. Ook terwijl je andere dingen doet, alles raakt op een of andere manier geïnfecteerd. Het is het meest zinvolle en tegelijkertijd meest zinloze wat ik doe.
Dus dan is dat boek er, beter kan je niet. Er is altijd wel een moment dat je denkt iets onwaarschijnlijk prachtigs geschreven te hebben. En dat unieke boek hobbelt dan van de drukker naar de koude opslag van het centraal boekhuis totdat het eindelijk in grote vrachtauto’s naar de boekhandel mag.
En daar sterft het. Het wordt gekocht en niet aangevuld. Of het moet weer terug naar waar het vandaan komt. Soms wordt het vernietigd.

Vandaag tik ik woord nummer 59.000. Ineens staat het daar. 59.000! Nog een week of twee, dan is het klaar voor de tweede ronde, dan mogen er weer anderen naar kijken.
Maar nu nog niet, goddank, nu omhels ik mezelf om het simpele feit dat het er staat. Iets. Uit niets.

Mijn hele leven samengebald in een verjaardag.

Het was 12 uur ’s nachts en ik werd 50, alleen in mijn bed.
Er klonken voetstapjes op de trap. De jongste dochter met haar vriendin, allebei gekleed in roze pluizige onesies. Lang zal ze leven, zongen ze, met engelenstemmetjes. Daarna sprongen ze allebei op mijn bed.

Cordon

Het weekend ervoor gaf ik een dinner party voor vrienden.  Een sterk cordon heb je om je heen, zei een van hen. En een huis dat perfect is voor feestjes, dat wist ik nog niet. Mr H was er ook en bleek stiekem te weten wat mijn verjaardagsbloemen zijn. Dat was extra fijn want mijn moeder was het vergeten. Die was trouwens mijn hele verjaardag vergeten, voor het eerst in vijftig jaar.
Op de verjaardag zelf kreeg ik een ontbijt van de roze onesie-engeltjes. Ik moest in een andere kamer wachten tot het klaar was, de rookwolken van verbrande pannenkoekjes walmden me tegemoet, zoals het hoort. Daarna ging ik even naar een vergadering en werd onhandig toegezongen door collega’s. Ondertussen liep mijn telefoon vast van alle honderden digitale felicitaties (dat was leuk, dan jullie wel).
Die avond nam de andere dochter het over en kookte zij op mijn rituele dinsdag-open-huis-voor-alle kids- en aanhang. Dus weer een partijtje, tafel vol kids, deze keer moest ik een kroontje op en hadden ze 50-vlaggetjes opgehangen die ik later ritueel van ze mocht vernietigen.

Maar daarvoor lunchte ik nog met de man van wie ik aan het scheiden ben, dat was voor het eerst in lange tijd. Halverwege legde hij zijn hand even op de mijne, daarna gingen we weer ons weegs. Er wachtte immers een huis vol kinderen op me.

Laatste keer dat ik het deed? Toen ik Spaans studeerde, een keer in de maand als de muizen echt te opdringerig werden. Concierto para una sola voz van Tania Libertad erbij, een keihard gillied, mijn buurmeisje zong aan de andere kant van de muur vrolijk mee.

Daarna was ik de vrouw die nooit stofzuigde.

Luxevrouwtje

Zo’n herrie, zo’n gedoe, zo’n onzin want stof komt altijd razendsnel terug. Het kwam maar goed uit dat ik een luxevrouwtje werd met een hulp in de huishouding. In Spanje voelde ik me wat dat betreft helemaal thuis. Alle vloeren zijn van steen, niemand zuigt er stof. Bezempje, mopje, klaar. Het is voorbij, beloofde ik mezelf misschien wel dertig jaar geleden. Opruimen, koken, wassen, ik doe het stoer. Maar nooit meer stofzuigen, hoera!
Scheiden gooit echt alles door de war. Van alle dingen die ik kocht voor mijn nieuwe huisje, vond ik vooral de stofzuiger zonde van mijn geld. Ik nam de allergoedkoopste bij de Blokker, de kleinste ook. Maar ja, geen schoonmaakhulp meer en ik wil ook dat mijn vrienden en kids zich altijd fijn en welkom voelen. Zoals vandaag: mijn liefste vrienden komen voor een verjaardag dinner party en ik heb me een beetje uitgesloofd in de keuken, niet alleen taart maar ook appelbollen gebakken, overal ligt amandelmeel, suiker, piepkleine blaadjes tijm.

Verwachting

Dus. Stofzuiger aan, Tania Libertad erbij. En ineens snap ik het. Ik zal nooit een echte huisvrouw worden, mijn ramen zijn zo ongelapt dat je er bijna niet meer doorheen kunt kijken en de dingen die de stofzuiger niet pakt, zwiep ik vrolijk uit zicht onder de bank. Maar de verwachting! Hoe ze straks binnenkomen, mijn liefsten, hoe ze als over een rode loper over deze frisse vloer zullen lopen met hun cadeautjes en hun armen wijd open voor mij. Ik zing nog harder dan dertig jaar geleden.

Ik doe de deur open en de wereld ontploft.

De meeste dagen beginnen rustig in mijn huisje, bijna sereen. Sinaasappeltjes persen voor de kinderen, beetje yoga, beetje opruimen. En dan een paar uur schrijven. Maar soms ontkom je er niet aan: de ochtendspits.

Retraite

Zes jaar woonde ik op een berg in Spanje. Zes jaar retraite achter elkaar. Aan de horizon een smalle weg waar af en toe een tractor voorbij kwam. De dichtstbijzijnde buren, olijfboeren, woonden op tien minuten lopen. En dan weer tien minuten voor de volgende. Als de kinderen ’s ochtends naar school waren vertrokken met de schoolbus, gebeurde er niks meer tot ze terugkwamen. The sound of silence: je bloed dat ruist, je hart dat klopt, het getik van je vingers op je toetsenbord. The sound of sunshine coming down.
Dat bad van stilte kan ik nog steeds oproepen. Omdat het zo lang duurde en alomtegenwoordig was. Soms was ik een zen master: dan was ik een met al het leven in de wereld, overal. Soms, met name in de winter, voelde het leven alleen maar ergens anders. Als dan ook weer eens het internet uitviel, kon ik vrij hysterisch worden. Niet uit te leggen aan  de andere familieleden die voortdurend de hort op waren. Dan is er even geen wifi, nou en? Nu denk ik: dat Internet, met al mijn collega’s en vriendinnen aan de andere kant van de lijn, was het kijkgaatje in een doodskist.
De reflex is er nog steeds: overdreven schrikken als de wifi even niet werkt.

Beweging

Dus mij hoor je niet zeuren over o o o wat is Amsterdam druk en mijn straat in het bijzonder. Ik stap zo de deur uit in de ochtendspits en begin al te lachen. Nog niet eens licht en alles is al in beweging!  Auto’s, treinen, bussen, fietsers- en zoveel van dat alles. Getoeter, gebel, bijna-ongelukken, zinloos gescheld. Van hier naar daar in vliegende vaart. Alle winkels open, de geur van koffie en versgebakken brood vermengd met uitlaatgassen, de treinen die knarsen in de verte. Kijk de mensen nou eens druk zijn. Kijk mij daar deel van uitmaken!

Op Valentijnsdag heb ik een date, het is het eerste dat ik doe die ochtend. Met de tram helemaal naar Amstelveen. Daar wacht dan een lieve grijze man op me.

Nee, dat is niet mr H, die is wel lief maar niet (zo) grijs en zit bovendien bij het filmfestival van Berlijn. Ik moest dus iemand anders regelen.

Dierlijk gebrul

Mijn vader is een psycholoog, hij had praktijk aan huis. Ik was als kind gewend aan een constante  stroom ‘cliënten’ op de trap, soms leidde hij ook groepen. Vaak was het met fysieke oefeningen. Dan zat je beneden in de woonkamer van ons herenhuis en dan ging het van bonk-bonk-bonk, de lamp schudde ervan. Of je hoorde ineens keihard geschreeuw of dierlijk gebrul. ’Dat is gewoon mijn vaders werk,’ zei ik tegen geschrokken vriendinnetjes.
Een keer was er een vriendinnetje bij me dat zomaar moest hyperventileren. Mijn vader, toevallig in de buurt, legde haar onmiddellijk op de bank en begon een sessie met haar te doen. ‘Het is toch gewoon mijn astma?’ piepte het vriendinnetje. Ik keek meewarig toe, natuurlijk wist mijn vader het beter.
Later waren al mijn vrienden wel eens in therapie geweest. Behalve ik. ‘Ik weet zelf prima wat er aan de hand is,’ zei ik altijd. ‘Ik ben toch niet voor niks het kind van een psycholoog.’
Totdat mijn droomhuwelijk zachtjes tot stilstand kwam. Ineens wist ik helemaal niet meer prima wat er aan de hand was. We belandden bij een psych, waarvan al jaren geleden iemand mij eens de naam had doorgegeven. Waren we toen maar gegaan…

Engel

‘Jank maar heel hard,’ schreef een vriendin laatst. ‘En dan weer iets fijns gaan doen hoor.  Al loop je maar even naar de hoek om de engel op het dak te groeten.’
Het was die engel die tegen mij zei dat het niet alleen hoeft. Ook niet nu het eigenlijk vrij goed gaat. Dus belde ik de psych weer. Dat voelt nog steeds een beetje als de tandarts bellen of naar de sportschool gaan als je eigenlijk heel moe bent. ‘Je moet nu juist goed voor jezelf zorgen,’ zei de mondhygiëniste laatst. ‘Flossen. Juist. Nu.’ Nog nooit zulke sterke, schone tanden gehad.

Ik ben nu een half jaar ‘uit huis’ en dit is nog niet eerder voorgekomen.

Alledrie de dochters (plus een vriendin van een van hen) slapen boven, ik lig intens tevreden in mijn bedje in de kamer beneden.

Aan de overkant van het water

Vorige zomer zocht ik een huisje. De mooiste kamer voor de jongste, die er doordeweeks woont, de andere slaapkamer onder de balken.voor de middelste, opdat ze zich altijd welkom voelt. Voor de oudste, eigenlijk al uit huis, trokken we de vliering leeg en schilderden hem turkooise. Daar passen precies twee matrassen en in het midden kan je net rechtop staan. Zeventig vierkante meter, waar met gemak tien mensen kunnen slapen, zoveel bedden, kussens, dekbedden heb ik. Ik woon in een paleis!
En vandaag slapen hier voor het eerst alle dochters tegelijk.
Dus denk ik ook aan dat andere huis aan de overkant van het water. Alle bedden leeg daar, ik hoop dat het niet teveel opvalt. Dat hij het heel druk heeft met de verkiezingen, de vader van al deze schoonheden. Misschien heeft hij wel een campagnevergadering. Het kan heel goed dat hij niet eens thuis is. Of dat hij, als hij thuis is zijn eigen muziek draait, lekker keihard zonder gemopper van de meiden, en dat hij daarbij een grote biefstuk voor zichzelf bakt, of misschien wel iets fijns bestelt van de Thai. Hij werkt zo hard, hij moet goed eten.
Hoe lang blijf ik nog voor hem denken?

Dus draai ik me om in bed en visualiseer een knus poppenhuis waarin alle slaapkamers gevuld zijn. Beneden waakt de moeder, met naast haar een net gekocht Mariabeeldje. En niemand die zegt: ‘Wat een lelijke katholieke troep.’ 

‘Chaia,’ zeg ik. ‘We moeten echt ophouden nu. Ik ben bang dat je te veel op mij lijkt.’ 

Ik ging met de dochter van 18 naar Parijs. Weer iets met synchroniciteit: toen ikzelf 18 was, precies 31 jaar geleden, woonde ik er.

Evolutie

Van bangig arm studentje naar vrouw van de wereld en dat met een kind dat nu al heel wat weerbaarder is dan ik toen, ergens gaat er iets goed in de evolutie.
Er was een tijd dat Chaia en ik niet samen naar Parijs konden, daar praten we nu over, zij het mondjesmaat: toen ik haar dwong om haar geliefde Spanje te verlaten en een nieuw leven te beginnen in Amsterdam. Nee, toen viel er even niets te vieren.
Ik barst maar een keer in tranen uit: als we samen in een verrukkelijke jugendstil brasserie zitten en toosten met een glas champagne. Verder hebben we het te druk. Met lopen, met kunst, met wachten. Rijen voor de musea, voor de restaurants, voor de trein zelfs. Parijs wat ben je vol geworden in 31 jaar.
En er is ook nog steeds uitverkoop in alle fijne winkeltjes.

Schaamteloos

Ik heb haar besmet, vrees ik, iets genetisch aangaande shoppen. Winkel in, winkel uit, paskamer in en uit. En daar blijft het niet bij. Ook in de eindeloze serie drogredenen om toch maar weer die of die aankoop te rechtvaardigen herken ik mezelf. Mijn meest schaamteloze zelf. Ik hoor het ons om de beurt aan elkaar verkondigen, vage zinnen als:
We zijn nu eenmaal in Parijs
Ik moest volgend jaar toch een nieuwe winterjas
Je kunt nooit genoeg zwarte jurkjes hebben.
Ik heb extra representatieve kleren nodig voor nieuw baantje.
Onze salarissen zijn net gestort.
Zie het als een cadeautje aan jezelf voor je 18e/50ste verjaardag
Zijden bloesjes zuiveren je van negatieve energie.
Het is allemaal ongelooflijk afgeprijsd.
We hebben door de uitverkoop eigenlijk juist heel erg veel bespaard.
Elke vrouw moet eigenlijk hoge zwarte laarzen hebben met goudborduursel erop
En de beste (dank je Chaia): Sieraden en schoenen tellen niet mee.

Schoolschrijver zijn is een fascinerend baantje. Nergens anders stuiter je binnen een paar uur van wanhoop naar euforie.

Het idee is goed: stuur schrijvers een halfjaar naar taalzwakke scholen om de verhalen en de verbeelding te vieren. Aan het einde zijn de kinderen blij en ietsje minder taalzwak.

Graag of niet

Ik ben dus geen juf en soms doet dat pijn. In een klas waar de kinderen op een bepaald moment niet stil te krijgen zijn, ondanks de verwoede pogingen van de (inval)juf. Parels en zwijntjes. Eigenlijk zin om weg te lopen zoals mijn leraar Grieks vroeger, die onder het motto ‘graag of niet’ met enige regelmaat buiten een sigaretje ging staan roken.
Of als niemand de huiswerkopdracht heeft gedaan, ze het zich zelfs niet meer schijnen te herinneren en je het gevoel krijgt dat het niet voor niks gisteren groundhog day was: elke les weer opnieuw hetzelfde riedeltje.
Niet veel later zijn diezelfde kinderen ineens totaal in de ban van Hecor Malot en is de chaos in de klas veranderd in pure magie.

Verrassingen

De uitdaging zit bij deze school ook in het hoogbegaafdenklasje. Taalzwak en hoogbegaafd, ik vond het een spannende combinatie en, ondanks het lichte protest van de Schoolschrijver waar ze bang waren dat ik ‘over mijn uren heen ging’ zei ik dat ik ze er graag bij wilde hebben.
Dat is druk en ik word zelf ook een beetje hyper van al dat snelle schakelen. Maar het is ook met verrassingen.  Zoals wanneer je ze allemaal een acrostichon van woorden laat maken (een naamdicht waarvan de eerste letter van elke regel van boven naar beneden je naam vormt) en ze dat dan en passant ook nog even voor iemand anders hebben gedaan:

In mijn mailbox: ‘Hallo Anna, welkom bij het Erotica-team!’

Stoer nieuwtje. Ik ga een klusje doen voor Filmmuseum EYE: de communicatie voor hun erotica programma in juni. Leuk maar licht verontrustend dat iedereen die dat hoort zegt: ‘Ah, dat past wel bij je’

Schoolschrijver

Vorige week ben ik ook weer begonnen als schoolschrijver. Daar zat ik in een gymzaal voor te lezen voor ruim honderd kids. Plastic stoeltje, TL-licht, waardeloze akoestiek. Maar ik stak de gouden kaarsen aan, pakte mijn grote verhalenboek en ik deed het gewoon. Later in de klassen begon ik al met van ze te houden. Kinderen zijn een soort puppy’s, ze hollen onvoorwaardelijk kwispelend op je af als je binnenkomt. Dat is heel wat anders dan… inderdaad, de bezoekers van een erotica-programma. Maar elke dag puppy’s om je heen is ook teveel van het goede.
En er moet ook geschreven worden natuurlijk. Boeken en artikelen, mijn computer maakt overuren en dat is fijn. Van werken word je sterk.

Magnoliatakken

In mijn o zo fijne huisje branden de kaarsen. De Straat is rumoeriger dan ooit, het lijkt wel alsof Amsterdam nooit meer helemaal slaapt. Rolkoffers en gekken nonstop. Maar ook het draaiorgel, ik kijk ernaar door mijn raam, de klanken dringen de kamer binnen. Het doet me aan mijn moeder denken en aan vroeger, sommige dingen zijn onuitroeibaar. Net als de magnolia takken die ik kocht van een dakloze en die twee weken lang voor dood in de vaas stonden. Ik moet ze weggooien, dacht ik al dagen maar nu zijn ze ineens gaan bloeien.  Roze en ontroerend mooi.
Even later fiets ik langs de draaiorgelman met zijn centenbakje en ik keer in volle vaart om op de Singel (twee keer bijna-ongeluk) om het ouwe baasje alsnog wat geld te geven. ‘Dank je mijn lieve meissie,’ zegt hij en hij legt zijn zachte gerimpelde klauw bemoedigend op mijn arm.