Categorie: Verhalen van de berg

Ach wat hebben mijn vriendinnen en ik veel gemist vroeger. Hoe eenzaam en vooral langzaam moesten wij bouwen aan ons lage meisjeszelfbeeld.

Dáárom zijn die telefoons van de dochters dus mee. Actie 1: ga met je bikini naar het strand, borstel je haar, zonnebril erin (tot zover doe ik precies hetzelfde). Actie 2: pak je telefoon en maak de eerste van zeker honderd selfies. Er hoort een speciale selfie-glimlach  bij en ook selfie-apps met filters die visagisten overbodig maken.

Instant

‘Jullie zijn echt blij met jezelf hè?’ lacht hun vader als hij ze zo een tijd heeft zien paraderen langs de zee. Maar dat lijkt me niet de essentie. Die meiden willen vooral blij met zichzelf worden. Daarbij helpt actie 3: het delen. Met vriendinnen. In groepen. En nog anoniemer: op Instagram. Ilco heeft net een jongerencongres bijgewoond en vertelt over een afschrikwekkend filmpje: een viezige man komt aan je deur om te vragen of hij even naar de foto’s van je kind mag kijken. ‘Vooral die van je dochter.’ De mensen in het filmpje worden woedend, maar, zo is de moraal, op Internet gebeurt dat precies zo. Instagram is publieke ruimte, de leukste selfies vinden óók gretig aftrek bij totale vreemden die zijn ingelogd als bijvoorbeeld  ‘guest 428.’ ‘Met hashtag bikini krijg je extra veel likes,’  zegt de oudste dochter, ‘net als hashtag schooluniform.’ Tegelijkertijd is dat de grap: zoveel mogelijk likes scoren op je zorgvuldig gecomponeerde foto.

Het is vast naïef maar die likes blijven in mijn hoofd – net als bij hen – goddank abstract en anoniem. Ik snap die instant opwaardering van je zelfbeeld via Instagram wel, dat is net zoiets als een Mars eten als je honger hebt. En verder lijkt het me niet veel anders dan wat wij vroeger deden, de afdruk van je naam  aan de binnenkant van een openbare wc-deur. Of schrijven in het natte zand.  Anna was here.

Een leven in cirkels, Met veel tamtam weg uit Amsterdam, straks met veel tamtam weer terug. En nu weer met de Landrover aan zee en slapen in de daktent.

Het is dezelfde daktent, een beetje stoffig en verschoten. Dezelfde Landrover ook waarmee we door heel Afrika zijn gegaan. Hij rijdt nog steeds, en Ilco en ik slapen weer in de achterbak en zien van daaruit de zee.

Romantisch

Ik blijf er maar naar kijken, naar die achterbak vooral. Niks slaapt zo ongemakkelijk en tegelijkertijd zo lekker. Zo romantisch.
Ondertussen gaat de rest van het gezin soepel verder waar we gebleven waren, dezelfde rituelen en spelletjes als toen we ruim zeven jaar geleden in deze auto naar Afrika vertrokken. Alleen liggen de meiden nu iets krapper in de daktent en reizen er telefoons en tablets mee. We hebben nu wel elektriciteit en zelfs een gezellig schemerlampje, maar dat verandert niks. We leven een concentrisch leven.

En tegelijkertijd ben ik me bewust van de eindigheid van alles. Volgende zomer vliegt de oudste uit en die Landrover… gaat die echt mee terug naar Nederland, is hij onsterfelijk? Slaap ik over zeven jaar nog steeds net zo makkelijk in die roestige achterbak?

De moeder van Steffi en Nelli is dood. Ik lees het voor en schrik zelf. Shit, even vergeten dat het op dit moment in het boek al gebeurt. Ik kijk naar mijn tienjarige dochter in haar bed, trekt ze het wel?

Dunya huilt niet. Ze vraagt wel: ‘Jij gaat toch niet dood, hè?’ Ik zeg zo vrolijk mogelijk dat het er niet  zo uitziet. ‘En zeker niet zolang ik nog zo hard in je blote schouder kan bijten.’

Tien stukken

Maar Dunya wil niet stoeien, ze wil filosoferen. Alsof het de gewoonste zaak van de wereld is zegt ze vlotjes: ‘Mijn hart is verdeeld in twee helften. De ene helft heb ik zelf nodig om te leven, om mijn bloed rond te pompen door mijn aderen en ook alle fijne herinneringen. De andere helft heb ik in tien stukken verdeeld:  eentje voor papa, voor jou, voor mijn zussen. Jullie zitten allemaal in mij, voor altijd. Net als de moeder van Steffi in haar zit. Het vijfde stuk is voor mezelf.’
‘En die vijf stukken van je hart die nog overblijven?’
Zonder een moment na te denken, zegt ze: ‘Die zijn voor vriendschap, liefde vrolijkheid, vrijheid. En wat nog meer? O ja, vrede.’
Tevreden draait ze zich om. ‘Slaap lekker mama.’

Ik hou niet zo van de natuur. De eindeloze heuvels vol olijfbomen waar Andalusië zo bekend om is, zal ik niet missen als ik hier wegga. Olijfgroen is een saaie kleur! Ook de stoere peña ken ik nu wel, met zijn onbegroeide rotsen waar vaak sneeuw op ligt.
Maar er is één plekje, dat blijft maar toverachtig mooi.

Als je beneden bij ons aan de berg naar rechts gaat, zie je het eigenlijk meteen. Glooiende heuvels zonder olijfbomen. Zonder andere bomen ook, dat maakt het nog weidser. Het is een magisch landschap. Iedereen die bij me in de auto zit, valt het op, het is ook de lievelingsplek van de paardenmeisjes om doorheen te galopperen. In tegenstelling tot olijfbomen die nooit hun blaadjes verliezen, veranderen deze heuvels het hele jaar door van kleur. Dat heeft te maken met het wuivend koren dat er groeit.

Dus zijn ze eerst Teletubbie-groen.

Daarna veranderen ze tijdenlang in een klaprozenzee.

En nu zijn ze goud (en ja dan moet ik ook altijd aan het vrouwtje van Stavoren denken).

Er is een Arabische transformatieprinses bij ons te gast.

‘Alles is magie,’  zegt de prinses en kijkt je doordringend aan met haar 1001-nacht ogen. ‘En alles is voorbeschikt.’ En dan bedoelt ze ook echt alles. Zelfs de sla heb ik in haar ogen op wonderbaarlijke wijze met precies maar dan ook precies haar favoriete ingrediënten klaargemaakt (tomaat en avocado). ‘We staan aan de vooravond van grote veranderingen,’ dat zegt ze ook. Ze schrikt er zelfs af en toe van wakker, vertelt ze, zoveel transformatie hangt  er in de lucht.

Spermatozoïden

Nee, ze is natuurlijk geen echte prinses al is ze exotisch en zeer elegant – met een toefje okselhaar.  Ze is bereisd en slim en  komt met Ilco over een project praten. Een vrij concreet project gelukkig want deze vrouw houdt zich ook bezig met alchemie en met ‘de vrouwelijke creativiteit.’  ‘Wat is dat dan?’  vraag ik nieuwsgierig, maar dan komt er helaas iets teleurstellends over ‘ontvangen,’ want ‘de man creëert nieuw leven met al zijn spermatozoïden.’ ‘Waarvan er dan ook weer miljoenen doodgaan,’  zegt Ilco nog. Maar goed, de Arabische schone is net voor het eerst van haar leven verliefd – op een Zuidamerikaanse bergbewoner- heb ik haar niet veel later ontfutseld, dus dit antwoord telt niet echt.

Marquez

Precies zo moeten de Afrikanen naar ons hebben gekeken als we weer eens ergens onderdak kregen op onze lange reis: met een mengeling van fascinatie, bewondering en milde verbijstering. Wij wilden op onze beurt die gastvrijheid en openheid teruggeven en ik word blij van zo’n vrouw op de patio, alsof er een vleugje Garcia Marquez overwaait.
En daarom heb ik ook zin in de herberg die we gaan runnen over een jaartje. Ik hoop dat er heel veel bijzondere gasten gaan komen. Die geef ik dan eten en ruimte. En dan ga ik vervolgens een beetje stilletjes naar ze kijken.

Ik kwam deze foto tegen: dochters in de woestijn, gefotografeerd door Ilco. Jaren geleden natuurlijk, maar ik was opnieuw geraakt. Drie zussen, samen op weg, het heeft iets onvoorwaardelijks.

Vandaag staat er een artikel van mij in de nieuwe LINDA. ‘We zijn gelukkiger zonder’  heet het – en dat ‘zonder’  slaat op kinderen. Zo begint het: ‘Word je gelukkig van het hebben van kinderen? ‘Welnee, dat is een mythe,’  zegt Ruut Veenhoven, een hoogleraar die het weten kan (hij doceert ‘sociale condities voor menselijk geluk’). ‘Integendeel zelfs.’ De hoogleraar krijgt steun van baanbrekend onderzoek van de Princeton University onder 1,8 miljoen Amerikanen. ‘Mensen zonder kinderen zijn gelukkiger dan met.’ Het stond in alle kranten en ik las dat met een stiekem gevoel van herkenning. Want ja, ik heb drie kinderen van wie ik meer houd dan van wie ook op de hele wereld. Maar soms… Of misschien wel ietsje vaker dan soms…’

Impact

LINDA lag nog niet eens in de winkel, of de eerste reacties kwamen binnen in mijn mailbox. ‘Voordat ik kinderen had, snapte ik nooit helemaal wat mijn moeder bedoelde als ze zei dat ze nooit aan kinderen had durven beginnen als ze van tevoren had geweten wat een impact het moederschap op je heeft. Nu begrijp ik dat maar al te goed. Dat gevoel heb je mooi verwoord.’  Gelukkig maar want het is een  lastig onderwerp -niet voor niks is het bij LINDA een tijdje op de plank blijven liggen. En mijn dochter kijkt nu ook alweer fronsend over mijn schouder. Soms ben ik bang dat ik die meiden teveel belast met al mijn gedoetjes. Schrijven is zo openlijk en die kinderen van mij zijn best vaak onderwerp.
Dan ben ik blij dat ze met zijn drietjes zijn.

Ik weet nog hoe bijzonder het vroeger was. Hoe je ernaar uitkeek en het koesterde en wekenlang voorbereidde. Een nieuw gezinslid!

Hier in Spanje is het andersom. Er woont een enorme wilde poezenfamilie – met allemaal incestueuze kindjes- op de cortijo en wij mogen tijdelijk deel uitmaken van hun leven. Dus regent het jonge poezen, op dit moment hebben we er geloof ik weer een stuk of veertien waarvan acht baby’s.

Schattigheid

Sommige kun je aaien, anderen niet. Niemand wordt ingeënt tegen kattenziekte of niesziekte. Laat staan ze gesteriliseerd (je kunt de meeste niet eens oppakken). Wel geven we ze brokjes, iedere ochtend storten we een enorme berg op de patio. Soms zijn ze super irritant, vooral als ze door ons huis dwalen op zoek naar eten en op hun strooptocht alles omgooien en door de war halen. Of als ze ‘s nachts gillen en gillen zoals poezen doen. Soms is het de idylle ten top. Als wij ‘s avonds buiten eten aan de tafel, krijgen we een vepletterend showtje schattigheid, dan zijn alle katten eindelijk wakker na de lome, hete dag en buitelen allemaal over elkaar heen. En Spaanse zwerfkatten zijn toch al zo slank en klein – daarbij vergeleken vinden wij inmiddels alle Nederlandse katten monsters.
Maar goed, het loopt dus weer een beetje uit de hand want die katten beginnen elkaar steeds jonger te bespringen. Broer-zus, moeder-zoon, tante-neef (mijn dochters kennen alle familieverhoudingen)
Dit probleempje lossen we nogal omslachtig en lafhartig op. Als we over twee weken weer naar het strand van Tarifa gaan, kijken we hoeveel katten we in één poezenmand kunnen lokken. Eenmaal op de camping laten we ze vrij, in de hoop dat al die toeristen (jullie dus) extreem vertederd raken, melk gaan neerzetten en misschien zelfs een of twee schatjes in de caravan mee terug nemen naar Nederland of Duitsland. Het werkt, dat is al bewezen. En anders worden het zeekatten, ook goed.

Maar ik kan er nu al tegenop zien: drie uur in de auto met een mand vol krijsende poezen. Eenmaal daar zogenaamd per ongeluk een zwerm katten lozen die natuurlijk in het begin steeds naar onze Landrover terugkomen. En dan keihard liegen tegen de buren: ‘Die poesjes? Nee hoor, die zijn niet van ons.’

‘Je gaat toch niet wéér beginnen?’  zegt Ilco als ik wil gaan opsommen welke voorstellingen en feestjes ik deze maand niet meemaak in Nederland. ‘Volgend jaar woon je weer daar en kan je alles en alles zien.’

Ja, volgend jaar om deze tijd zijn we waarschijnlijk omringd door verhuisdozen. ‘En dan zal je zoooveel dingen van Spanje missen,’  zegt mijn oudste dochter met -wat is het, leedvermaak? Nee, waarschijnlijk gewoon veel kennis van haar moeder. Ik dacht het zelf vandaag ook, toen ik bij Rosa van de vissen acht zeetongen, een hele octopus en een kilo venusschelpen kocht en Rosa de bon maar bleef narekenen: ‘Ja, eenendertig euro, het spijt me, Anita. Zoveel is het vandaag. Nee, laat die ene euro maar zitten.’ Zo lief en goedkoop krijg je het niet in Nederland.
En zo rustig ook niet. Dagenlang geen enkel telefoontje en af en toe een mailtje in mijn mailbox. Nu  voelt dat soms armoedig, straks vast weer als luxe. En de hete  zomer, nu allang weer begonnen. Mijn zwembad…

Kiezen

Ik heb me voorgenomen alles in Spanje dit komende jaar heel bewust mee te maken, seizoen voor seizoen. Ervan te genieten, te koesteren.
Eigenlijk wil ik ook helemaal niet kiezen, ik wil alles! Zoals vanavond. Nederlandse vrienden en Spaanse vrienden, tapas van tortilla en pulpo maar ook Goudse kaas en stroopwafels. De Spaanse en de Nederlandse vlag die vrolijk naast elkaar in de huiskamer hangen. Ilco heeft zelfs een echte bos oranje tulpen ingevlogen (Bloemenstalletjes! Die heb je niet in Montefrio…). En wie er ook wint, ik ben blij.

‘Melancholieke shit’  zegt Chaia die dit leest en maakt vervolgens deze foto voor me, Nederlandse tulpen in een Andalusische pot:

Er loopt hier allemaal muziek door het huis.

Hoe stil en ongezellig was het zonder mobieltjes. Ja, je hebt iets ouderwets waar je een cd-tje in kunt stoppen. Maar ook al hebben we overal boxen, dat is toch statische muziek.

Vanaf de wc

Nu elke meisje haar eigen smartphone heeft, klinkt er muziek vanaf de wc, uit de badkamer bij de klaterende douche, in de auto naast me en sowieso op elk plekje waar een dochter haar proefwerken zit te leren. Ik word wakker van de muziek van de een en kleed me ‘s avonds uit met muziek van de ander.
En ik weet dus ook welke muziek er in is. Vooral de middelste heeft enorm de drang om me op te voeden. Dat ik ooit een keer Beyonce en Rihanna door elkaar heb gehaald, vindt ze nog steeds een van mijn meest genante missers ooit. Sinds die tijd krijg ik les: ‘Mam en dit is…?’ ‘Eh… Macklemore?’ ‘Goed zo’ (we halen allebei opgelucht adem).

Die LEVEN NOG?

Ze luisteren ook naar John Legend, The Black Eyed Peas en zelfs naar Coldplay.  Oké, ook naar Spaanse smartlappen, maar dat is hier nu eenmaal normaal. Spanjaarden zijn trots op hun muziek en dat is besmettelijk. Zo gebeurt het dat ik ‘Y tu y tu y tu y solamente tu’  (google dat lied alleen als je in een extreem softe bui bent) loop te zingen door het huis en daar zelfs blij van word.
Maar af en toe knalt er heus wel ineens iemand in de generatiekloof. We hadden gisteren PinkPop op tv en terwijl Bloem nog aan het herstellen was van de schok dat de Stones niet dood zijn (‘Echt? Die LEVEN NOG?’) bestudeerde Chaia met enige walging John Mayer. ‘Mam, dit is bejaardenmuziek. Zei je nou net dat je hem leuk vond? Pedo!’ En oppas Marije citeerde een tweet van Arjan Lubach: ‘Nu al onze ouders naar PinkPop zijn, wat zullen wij eens doen?’ Tsja.

‘Wat was dat een lelijke kunst.’  Ik was er al bang voor maar Marije ging vol goeie moed galeries uitchecken in Granada.

Granada is onze dichtstbijzijnde grote stad. Ideaal voor terrasjes, flamenco, lekker pure tapas en met een heerlijke Arabische wijk waar je je in Marokko waant. Maar ‘mijn’  stad is het nooit geworden, daarvoor mis ik er teveel. Hedendaagse literatuur. Theater en niet-nagesynhcroniseerde films. Kunst. Of misschien is dat er wel maar heb ik het nooit gevonden?
Met de crisis heeft het in ieder geval niets te maken. In het land met de ergste crisis heb ik ooit de allermooiste kunst gevonden.

Oldtimers

Ruim twintig jaar geleden schreef ik een afstudeerscriptie over kunstenaars in Cuba en daarom woonde ik een tijdje in Havana. Het stikte er van de kunstenaars. Ze woonden in de prachtigste koloniale villa’s – waar de verf vanaf bladderde, de veranda’s instortten en zonder fatsoenlijke stoelen om op te zitten. Reden in de meest spectaculaire oldtimers – zonder benzine. Als ik ergens te eten werd uitgenodigd, gebeurde het vaker wel dan niet dat de maaltijd bestond uit aardappels. En aardappels. En dat dan leuk opgediend in een mooie schaal en met kruiden. Alle supermarkten waren leeg (behalve die van de partijbonzen), op straat stonden lange rijen als er een nieuw levensmiddel was aangekomen. Uien bijvoorbeeld, of halfverotte wortels. Zelden mensen zo waardig zien leven met zo weinig.
Maar de kunstenaars schilderden, tegen de klippen op. Er was in die tijd een geweldige kunstenaarsscene op Havana, van kunstenaars die waanzinnig goed op de hoogte waren en de meest spectaculaire dingen maakten. Dat was om heel veel redenen ingewikkeld. Omdat ze super-geëngageerd waren, maar dan wel gecodeerd. Omdat ze vaker wel dan niet het land even uit mochten om elders te exposeren. En natuurlijk omdat het -zoals alles- ook heel erg moeilijk was om aan schildersmaterialen te komen.

Behangpapier

Ik kreeg er een tijdelijke vriendin, ze heette Jacqueline Maggi en ze maakte, in tegenstelling tot veel van haar collega’s vrij subtiele en eenvoudige schilderijtjes die ik heel mooi vond. Het papier om op te schilderen was allang op, maar daar liet Jacqueline zich niet door weerhouden. Ze gebruikte gewoon het oude behang dat van de muren rolde. Zelden een positiever, sterker en inspirerender iemand ontmoet dan zij.
Toen ik wegging. gaf Jacqueline me twee van haar schilderijtjes cadeau en die hangen tot aan de dag van vandaag boven mijn bureau. Ik word er altijd blij van.

Jacqueline Maggi, Para ella / Para él