Anna van Praag

‘Ik zat in een grote blauw met paars gestippelde bloem…’
Uit mijn koffer rollen de verhalen die ik een aantal klassen in Brabant heb laten schrijven. Liefdesverhalen (‘Het leek wel alsof ik vrij was, overal bloemen en ik was door het dolle heen. Maar toen kwam hij en de tijd stond stil…’),  wonderlijke verhalen (‘en toen kwam er een oud krom manneke aan en die verdween in de struiken’) en grappige verhalen (‘Andre van Duin kwam uit de bloemen tevoorschijn en zei tegen mij Hoi Anouk. Hij kende mijn naam!!!’)
Helemaal mee naar Spanje gereisd, deze verhalen. Naar de berg waar het suizelt van de stilte. Al die sterren, al die olijven, ik was bijna vergeten hoe mooi.
En hoe stil dus. 

Kat op een paard

Ik moet afkicken van zeven kopjes capuccino per dag en minstens zo veel wijn, van nachtenlang kletsen met vriendinnen, van elke dag in de trein en met iedereen over mijn nieuwe boek praten. Ik moet weer gewoon hard aan het werk!
Maar de Brabantse verhalen zijn op een vreemde manier erg bemoedigend. 'Wat er gebeurde was dat mijn kat op een paard ging rijden,' lees ik, en: 'Ik schrok me rot, ik zag mijn oma die dood is. Ik moest huilen van geluk.' Verbeelding brengt je overal, of je nu op een berg in Spanje zit of in een nieuwbouwdorp bij Oss. Zoals maar weer blijkt uit het verhaal van een tienjarige jongen dat enorm krachtig en veelbelovend begint met: 'Mijn biologische Chinese moeder werd zomaar even naar haar eigen kind geteleporteerd…'

Ik ben veel te vroeg.
Dat is altijd al erg, maar op een reunie helemaal. Dat komt: bijna alle oude klassen gaan samen leuk uit eten, behalve de mijne. Het is namelijk nogal een raar groepje, de jongens en de meisjes die samen met mij in 1985 eindexamen deden aan het Stedelijk Gymnasium in Haarlem. Veel solitaire gekken, reizigers, ondernemers.Pas na uren vind ik ze, verspreid over de diverse feestruimtes: zij die ooit mijn klas waren. 

Haar

Het is een fascinerende avond, uiteindelijk. Voor zover ik kan beoordelen is er niemand dood (maar ja, die zou er dan natuurlijk toch niet zijn). Maar het is bij vlagen schokkend genoeg. Sommige klasgenoten herken ik niet meer. Mooie jongens zijn veranderd in zorgelijke heertjes met kale plekken op hun hoofd. Of helemaal kaal – je kunt al van alles zien aan het haar. De jongen waarvan iedereen dacht dat hij dood zou gaan aan een Naamloze Ziekte is nu een soort piraat met een woest kapsel. Het ogenschijnlijk saaie meisje heeft haar tuttige knotje los geschud en reist net als ik over de hele wereld.  Sommigen van mijn vroegere klasgenoten zijn er jonger op geworden – ook dat kan dus (meestal hebben ze dan trouwens goed haar). En verder zijn we ook weer meteen allemaal vijftien, hoe we er ook uitzien. Met dezelfde grapjes, rituelen en gedoetjes van bijna dertig jaar geleden. Gevangen in een vacuum van tijd, en dat zomaar in een lawaaiige feestruimte in Haarlem Oost.

Vandaag begint de maand van het spannende boek, een goed moment om even stil te staan bij spannende kinderboeken. 
Die zijn er namelijk niet zoveel. Ja, wel spannend-grappige kinderboeken. Denk Dolfje. Spannend-piraatachtige boeken heb je ook, maar dat bedoel ik even niet. Ik bedoel boeken die je bij de strot grijpen van de engheid.
Voor mij persoonlijk is De vloek van Woestewolf van Paul Biegel het spannendste boek aller tijden en misschien wel de reden waarom ik schrijver ben geworden. Ik las het stiekem, met een zaklamp onder de dekens omdat ik eigenlijk allang moest slapen. En toen kwam dat moment….

Bang

‘Dokter Kroch beluisterde het hart van de zieke. ‘Ik begrijp er niets van,’ mompelde hij, ‘niets, niets.’ Was dit alles tóch alleen maar een droom, een hersenspinsel, niet echt? De dokter boog zich nogmaals over de stervende, wiens wonderlijke geheim nooit achterhaald zou kunnen worden. En daardoor zag hij niet hoe achter hem, vanuit de muur, twee paar harige wolfsklauwen onhoorbaar nader slopen…’ 

Dit was het moment. Het boek viel uit mijn handen, mijn hart stond zeker een minuut stil. Ik kon gewoon niet meer verder lezen, zelfs bewegen lukte niet. Zo bang heeft een boek mij daarna nooit meer gemaakt. Maar ik ben er altijd naar op zoek, ook als ik zelf schrijf: naar dat ene moment dat het boek uit je handen valt.

Alwéér een nieuw boek?
Ja, soms lopen de dingen een beetje wonderlijk. Het boek dat deze week uitkomt (De heks van de samba, een broeierige detective over het carnaval van Rio) wilde ik al jaren maken. Anderhalf jaar geleden ben ik er speciaal (goede smoes) voor naar Rio gegaan en dat bezoek op zich had ik weer maandenlang voorbereid.
Terwijl ik van het olifantenboek dat nog maar net uit is een jaar geleden nog niet eens wist dat ik het zou gaan schrijven!
Ik voel me wel een beetje bezwaard om jullie alweer naar de winkels te sturen, terwijl ik toch niets liever wil dan dat jullie dit nieuwe boek allemaal gaan lezen. Maar gelukkig krijg ik steun uit onverwachte hoek. Want het is eindelijk bewezen: van boeken word je slim!
.

70.000 gezinnen

Een 20 jaar durend onderzoek in 27 landen onder 70.000 gezinnen heeft onomstotelijk bewezen: hoe meer boeken er in een huis zijn, hoe slimmer de kinderen. Dat heeft niks te maken met rijk of arm, met ouders die wel of niet gestudeerd hebben, met vroeger of nu. Het heeft gewoon met de boeken te maken, en met de kinderen die uitgedaagd worden om ze te lezen. Dat wisten we natuurlijk al lang, maar nu ligt er dus ook een enorme berg bewijs. En dat is, zeker ook voor ons schrijvers in barre tijden, heel fijn nieuws!

Een goede samenvatting van het onderzoek op: 
http://www.verteleens.be/2010/05/27/opgroeien-tussen-boeken-werpt-zijn-vruchten-af-op-school/ 
En,  vooruit, dan ook maar even dit lieve filmpje:
http://www.youtube.com/watch?v=x6D9jiEYxzs&feature=player_embedded

Frustrerend: als Ilco grijs wordt (en dat wordt-ie), is dat ‘interessant’ en ook ‘knap’ en ‘wijs’. Terwijl als ik grijs word (stel…), dan is dat alleen maar synoniem voor oud. Ik moest hieraan denken toen ik laatst Ellen ten Damme, strak en jong als altijd, ernstig zag verklaren dat ze zich erop verheugt om ouder te worden ‘omdat het uiterlijk er dan niet meer toe doet.’
Zoiets begrijp ik niet. Is dit dan soms een leuk toekomstbeeld: Ellen met hangbillen en dof haar met bovenop haar schedel zo’n bibberig kaal plekje. Een beetje zoals de gemiddelde bejaarde dame in een Amsterdamse tram…
Nee, mij zul je nooit iets in die trant horen zeggen. Nooit! Hoewel, sinds kort ben ik iets hoopvoller gestemd over die grijze toekomst en dat komt door de Spaanse zigeuneroma’s.

Ama de casa

Om te beginnen zijn de Spaanse oma’s dus nooit grijs. Hun haar is leuk donker en ook nog eens interessant gekapt. Ze dragen geen doffe omajurken, maar felgekleurde rokken en sjaals. Ook doen ze op feestjes rustig nog een bloem in hun haar zonder er belachelijk uit te zien. En lange oorbellen. Hoezo doet het uiterlijk er voor hen niet meer toe?! De Spaanse oma’s zijn vaak de verrassende Assepoesters van het bal waar ze rondzwieren in hun wijde rokken. Verder, en dat is ook altijd prettig, draagt iedereen ze op handen. Geen margeplaats voor de Spaanse oma’s, hier in Montefrio zijn ze de koninginnen van het dorp. Flanerend door de straten, stralend middelpunt van elk feest, ama de casa in de letterlijke zin van het woord, de ziel van ieder huis. Kijk, en dat is nou wél weer bemoedigend!

Meer Spaanse oma's op www.flickr.com/photos/12966304@N00/sets/72157624075047686/

De nacht is hier zo zwart! Als de lampjes op de patio uitgaan, blijven alleen de sterren over. De lucht is koud, maar niet meer snijdend. Lente! In de oorverdovende stilte hoor je de kikkers kwaken bij de bron. En vlakbij in de olijfbomen zingt een vogel. De hele nacht hoor ik hem door het open raam onverstoorbaar doorzingen. Waarom zingt die vogel zo? denk ik door mijn dromen heen. Vogels in de nacht, dat kan toch helemaal niet…
Stadsmens als ik ben, begrijp ik pas de volgende dag wat ik heb gehoord: een nachtegaal!

(lees verder voor het mooiste nachtegaalgedicht ooit)

De nachtegalen

Ik heb van 't leven vrijwel niets verwacht,
't Geluk is nu eenmaal niet te achterhalen.
Wat geeft het? – In de koude voorjaarsnacht
Zingen de onsterfelijke nachtegalen.

J.C. Bloem (1887-1966)

Andere eettijden en -gewoontes. Ik geloof niet dat ik er ooit aan ga wennen.
Vandaag komt Chaia’s vriendin Estefania bij ons. Dat is vrij bijzonder, speelafspraken zijn hier niet zo makkelijk als in Nederland. Maar Estefania is helemaal weg van de Nederlandse stroopwafels ( ‘estroopwafels’ zegt ze trots) die wij soms hebben en vandaag mogen zij en Chaia die zelf gaan bakken.
‘Zorg wel voor een merienda,’ bezweert Chaia mij vantevoren. Een merienda is een hapje tussendoor en er gelden strikte regels voor. Het moet een zoet broodje zijn ‘of anders een schaal chips met een mueslireep’ en erbij een pakje drinken. Niet gewoon een glas? ‘Nee, het moet echt een pakje met een rietje zijn.’

Tapas for tea

Inderdaad, ook al hebben ze om twee uur nog een driegangen warme maaltijd gegeten in de eetzaal van de school, om vijf uur stipt laten Chaia en Estefania alles uit hun handen vallen voor de merienda. En dan sta ik ineens met een wafelijzer tussen het vet en de dampen hun werk af te maken (stroopwafels bakken bij 28 graden zomerweer is vooral een heet idee).
Precies op dat moment komen onze Engelse buren binnenvallen. ‘Just for tea’ roepen ze.
Dat lukt nog wel, denk ik, en zet snel een ketel water op het kleverige gas. Maar ik begin onmiddellijk te twijfelen, als ze zeggen: ‘Maak er niet teveel werk van hoor, gewoon een klein hapje.’ En dan blijkt de tea toch gewoon wijn met tapas te zijn. 

Later, als Estefania om half 9 ’s avonds nog steeds niet is opgehaald, besluit ik toch maar het eten op tafel te zetten. Estefania kijkt verbijsterd naar de borden met rijst. ‘Wil jij ook?’ vraag ik onzeker. Estefania schudt haar hoofd. ‘Nee,’ zegt ze stellig, ‘ik heb nu toch geen hónger?!’